កត្តាមជ្ឈដ្ធានដែលបណ្តាលឲ្យសិលាទទួលរងនូវប្រែកំណើតដូចជា៖<ul><li>សម្ពាធ</li><li>កម្តៅក្នុងសំបកផែនដី។</li></ul>

តើកត្តាមជ្ឈដ្ធានអ្វីខ្លះ ដែល​បណ្តាលឲ្យសិលាទទួលរងនូវប្រែកំណើត?

គេចាត់ថ្នាក់សិលាកម្ទេចកំណក្លាស្ទិច និង សិលាសមាសធាតុផ្សំ ហើយលក្ខណៈដែលសំខាន់ជាងគេសម្រាប់ប្រភេទនីមួយៗគឺសិលាក្លាស្ទិច​ផ្សំឡើងពីបំណែកផ្សេងៗនៃសិលានិង រ៉ែ ព្រោះសិលានេះកើតពីបង្ខាំជាប់គ្នារបស់ខ្សាច់ និង ក្រួស។  សិលាកម្ទេចកំណគីមីកើតឡើងពីសូលុយស្យុងរ៉ែ និងទឹក ព្រោះតាមរយៈទឹកភ្លៀងហូរចូលសម្រុទយឺតៗ វារលាយសារធាតុខ្លះនៃសិលា ហើយផ្សំឡើងពីកាល់ស្យូមកាបូណាត ឬរ៉ែកាល់សុីត។

គេចាត់ថ្នាក់សិលាកម្ទេចកំណក្លាស្ទិច និង សិលាកម្ទេចកំណគីមីដោយផ្អែកលើវាយភាពនិងសមាសធាតុផ្សំ តើលក្ខណៈមួយណាដែលសំខាន់ជាងគេសម្រាប់ប្រភេទនីមួយៗ ?ចូរពន្យល់។

ដំណើរនៃកំណកំណើត សិលាកម្ទេចកំណគឺជាកម្ទេចសិលាបានបង្ចាំ ហើយបានបង្កើតសិលាកម្ទេចកំណបានគឺ បណ្តាលមកពីសំណឹក​ និងការហួរច្រាះនៃសិលា ភ្នំភ្លើង សិលាប្រែកំណើត​ឬសិលាកម្ទេចកំណផ្សេងទៀតៗ។

ចូរពណ៌នាពីដំណើរនៃកំណកំណើតសិលាកម្ទេចកំណ?

អត្រាចុះត្រជាក់នៃកំអែភ្នំភ្លើង និងម៉ាក់ម៉ាជះឥទ្ធិពលដល់វាយភាពសិលាម៉ាក់ម៉ាកាលណាវាចុះត្រជាក់កាន់តែយឺតនោះក្រាមរបស់កាន់តែធំ។

តើអត្រាចុះត្រជាក់នៃកំអែភ្នំភ្លើង និងម៉ាក់ម៉ាជះឥទ្ធិពលដល់វាយភាពសិលាម៉ាក់ម៉ាដូចម្តេចខ្លះ?

កំអែភ្នំភ្លើងខុសពីម៉ាក់ម៉ាត្រង់៖<ul><li>កំអែភ្នំភ្លើងកើតនៅលើសំបកផែនដីតាមរយៈការផ្ទុះចេញពីភ្នំភ្លើង។</li><li>ម៉ាក់ម៉ាមាននៅក្នុងសំបកផែនដីដែលមិនទាន់ផ្ទុះចេញ។</li></ul>

តើកំអែភ្នំភ្លើងខុសពីម៉ាក់ម៉ាយ៉ាងដូចម្តេច?

សិលាមានបីប្រភេទ គឺ សិលាម៉ាក់ម៉ា សិលាកំម្ទេចកំណ និងសិលាប្រែកំណើត។

តើសិលាមានប៉ុន្មានប្រភេទ អ្វីខ្លះ?

អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តចាត់ថ្នាក់សិលាដូចខាងក្រោម៖<ul><li>សមាសធាតុផ្សំៈ គឺសមាសធាតុរ៉ែដែលផ្សំបានជាសិលា។</li><li>វាយភាពរបស់សិលាៈ ត្រូវបានគេកំណត់ ដោយទំហំរូបរាងនិងទីតាំងនៃគ្រាប់ដែលវាកើតទ្បើង។ វាយភាពរបស់សិលាមានបីគឺគ្រាប់ម៉ត់ គ្រប់ មធ្យម​ និងគ្រាប់ធំ។</li></ul>

តើអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តចាត់ថ្នាក់សិលាដូចម្តេច?

ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ   ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាននិងសង្គមដូចជា៖<ul><li>បរិស្ថាន<ul><li>បំពុលបរិយាកាស ដោយសារការប្រើប្រាស់ថាមពលយ៉ាងច្រើនក្នុងការជីកយករ៉ែនិងដំណឹកជញ្ជូនដែលបណ្តាលឲ្យមានភ្លៀងអាសុីត និងកំណើនកម្តៅផែនដី</li><li>បំពុលទឹកលើដី​ និងក្រោមដី</li><li>ធ្វើឲ្យប្រែប្រួលរូបរាងរបស់ដីស្រទាប់លើការបោះបង់ដីចោលអាចបណ្តាលឲ្យបាត់បង់ដីដោយសារតែកង្វក់ដោយសារធាតុគីមី ការ បំផ្លាយស្រទាប់ដីមានជីជាតិ ធ្វើឲ្យខូចខាតផ្ទៃដីជាអចិន្រ្តៃយ៍ បាត់ព្រៃឈើ និង ជម្រកសត្វព្រៃ។</li></ul></li><li>សង្គម<ul><li>អាគារត្រូវបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយសារការស្រុតដី ផ្លូវថ្នល់​និងដីសម្រាប់កសិកម្ម</li><li>ការរំខានដោយសូរសំលេង ដល់ប្រជាជន ដែលរស់នៅជំុវិញតំបន់នោះ</li><li>ការសាយភាយសារធាតុគីមី បង្កឲ្យមនុស្សមានជម្ងឺផ្សេងៗ…។</li></ul></li></ul>

តើការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែផ្តលផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់បរិស្ថាន និង សង្គម?

រ៉ែមានកំណកំណើតមកពី ម៉ាក់ម៉ា និង កំអែភ្នំភ្លើង។

តើរ៉ែមានកំណកំណើតដូចម្តេច?

ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណរ៉ែ យើងត្រូវសង្កេតទៅលើ ពណ៍​ ស្នាមពណ៍ ផ្លេកលោហៈដង់សុីតេ ភាពរឹង​ ប្រព័ន្ធគ្រាប់ក្រាម ស្នាមប្រេះ និង បំណែក។