ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីខ្មែរមានរយៈពេល៣ថ្ងៃ។ ក្នុងពិធីនោះមានភ្ជាប់ពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនាគឺ ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ ជាកិច្ចបង្ហើយបុណ្យ។ តាមជំនឿក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ភ្នំខ្សាច់មានអត្ថន័យដូចតទៅ៖ <ul><li>ភ្នំខ្សាច់តំណាងឲ្យមហាបពិត្រនៃលោកធាតុប្រចាំប្រទេសឥណ្ឌា គឺមានកំពូលប្រាំដែលភ្នំកណ្តាលតំណាងឲ្យភ្នំ ព្រះសុមេរុ និងកំពូលបួនទៀតតំណាងឲ្យទ្វីបទាំងបួនជាសត្តបរិព័ទ្ធ ព័ទ្ធជាបរិវារជុំវិញភ្នំព្រះសុមេរុ។</li> <li>ការពួនភ្នំខ្សាច់ជាកាកកសាង “វាលុកចេតិយ” ដែលតំណាងឲ្យ “ព្រះចូឡាមណីចេតីយ” ដែលជាចេតិយ សម្រាប់តម្លល់ព្រះកេសា ស្នៀតព្រះកេសា និងព្រះចង្កូមកែវរបស់ព្រះពុទ្ធនៅឯឋានត្រៃត្រឹង្ស។</li> <li>តាមធម្មទេសនាអំពី “អនិសង្សវាលុកចេតិយ” បានចែងថា “បើចង់រូចកម្មពៀរគប្បីសាងវាលុកចេតិយ គឺធ្វើបុណ្យឆ្លងហើយនឹងរួចកម្មពៀរនោះហោង”។</li> <li>ការពូនភ្នំខ្សាច់ ឬកសាងវាលុកចេតិយអាចរំដោះនូវកម្មពៀរទាំងឡាយ ដែលគេបានសាងកន្លងមកដោយទូទាត់នឹងចំនួនគ្រាប់ខ្សាច់ ដែលមានច្រើនរាប់មិនអស់នេះ។ ពូនភ្នំខ្សាច់ និងឆ្លងភ្នំខ្សាច់ផ្តាច់កម្មពៀរ។</li> <li>មានគ្រួសារខ្លះមានជំនឿថា ការពូនភ្នំខ្សាច់គឺជាពិធីរំដោះកម្មពៀរ</li> <li>មានគេដើរប្រទក្សិណ៣ជុំ និងអធិដ្ធាន ដើម្បីរំដោះកម្មពៀរ និងលាងបាប។</li> <li>នៅថ្ងៃបង្ហើយ (ថ្ងៃឡើងស័ក) គេនាំគ្នាឆ្លងភ្នំខ្សាច់ ដោយធ្វើពិធីផ្សឹកវាលុកចេតិយភ្នំខ្សាច់ ធម្មតាវិញ ដើម្បីយកខ្សាច់ប្រើការ។</li> </ul>

ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមានកម្មវិធីឆ្លងភ្នំខ្សាច់។ ចូរបង្ហាញអត្ថន័យនៃភ្នំខ្យាច់?

ពិធីបុណ្យពិសាខបូជា និងពិធីបុណ្យមាឃបូជា៖ ក.មាឃបូជា គឺជាពិធីបុណ្យក្នុងខែមាឃ។ ឈ្មោះបុណ្យនេះសម្រាប់ពុទ្ធសាសនា។ ធ្វើក្នុងថ្ងៃពេលបូណ៌មី ខែមាឃ រំលឹកដល់សាវកសន្និបាត “ការប្រជុំសាវក” នៃព្រះសម្មាសម្ពុទដែលហៅថា “ចាតុរង្គសន្និបាត” គឺ៖ <ul><li>ថ្ងៃនោះព្រះចន្ទចរចូលដល់មាឃនក្សត្រ(ថ្ងៃពេលបូណ៌មី ខែមាឃ)</li> <li>ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងអម្បាលនោះសុទ្ធតែជាឯហិភិក្ខុដូចគ្នាទាំងអស់</li> <li>ព្រះភិក្ខុសង្ឃចំនួន ១២៥០ អង្គឥតបានកំណត់ព្រះបរមសាស្តាប់ក៏ស្រាប់មកប្រជុំក្នុងតំណាក់កាលព្រះបរមសាស្តា</li> <li>ព្រះភិក្ខុសង្ឃទាំងអស់នោះសុទ្ធតែជាព្រះអរហន្ត</li> </ul> ការប្រជុំអង្គបួននេះក្នុងពុទ្ធសម័យមានតែម្តងគត់ក្នុងវេលា ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ត្រាស់សំដែងឱវាទបាតិមោក្ខ។ ពួកពុទ្ធមា មកជនគ្រប់ប្រទេសក្នុងសាសនកាលរៀងមកកំណត់យកថ្ងៃពេញ បូណ៌មីខែមាឃរាល់ឆ្នាំ ថាជាថ្ងៃសំខាន់មួយក្នុងការធ្វើបូជា៖ ថ្ងៃមាឃបូជា ធ្វើមាឃបូជា បុណ្យមាឃបូជា។ បុណ្យមាឃបូជាធ្វើឡើងរំឮកដល់ជំនាន់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ដាក់អាយុសង្ខារនៅចំពោះមុខមារថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃនេះតទៅទៅ ៣ខែ ទៀតតថាគតបរិនិព្វាហើយ។ មានសេចក្តី អស្ចារ្យរហូតដល់មានការកក្រើករំពើកញាប់ញ័រ ប្រថពីដើម។ ទ្រង់ដាក់អាយុសង្ខារនៅថ្ងៃអាទិត្យពេលបូណ៌រមី ១៥កើត ខែមាឃ ឆ្នាំម្សាញ់ និងរំឮកដល់កាលដែលព្រះអង្គទ្រង់ធ្វើចាតុរង្គសន្និបាត សំដែងឱវាទបាតិមោក្ខចំពោះភិក្ខុក្នុងវត្តវេឡុវ័ន។ ខ.ពិសាខបូជា ពិធីបុណ្យវិសាខបូជា គឺជាពិធីបុណ្យដ៏ធំមួយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា រាប់ថាជាពុទ្ធានុស្សរណកិច្ចដ៏សំខាន់សម្រាប់រំឮកដល់ពុទ្ធសមណគោតមបរគ្រូ នាថ្ងៃ១៥កើតពេញបូណ៌មី ខែវិសាខដែលពុទ្ធសាសនិក រួមមាន ព្រះសង្ឃ គ្រហស្ថ តែងធ្វើសក្ការបូជាប្រកបដោយជំនឿថាជាមហោកុសលដ៏ប្រសើរ។ ការប្រារព្ធពិធី បុណ្យវិសាខបូជានេះនាថ្ងៃទី១៥កើតពេលបូណ៌មី ខែវិសាខអាស្រ័យដោយលោកអ្នកប្រាជ្ញ ខាងព្រះពុទ្ធសាសនាបានកំណត់ទុកក្នុង គម្ពីរបឋមសម្ពោធិ ថាជាមង្គលភិលក្ខិកាលគឺជាថ្ងៃមហោមង្គល ត្រូវនឹងថ្ងៃដែល ព្រះសម្ពុទ្ធបរមគ្រូ៖ <ul><li>ទ្រង់ប្រសូត្រចាកឧទរព្រះមាតា៖ ក្នុងសួនលុម្ពិនី ត្រង់ព្រំប្រទល់នៃ នគរកបិលពស្តុ និងនគរទេវទហៈ ក្រោមដើម សាលព្រឹក្សមូយដើម នាថ្ងៃសុក្រ ទី១៥កើត ខែវិសាខ ឆ្នាំច ៦២៣ ឆ្នាំមុនគ.ស។</li> <li>ទ្រង់ត្រាស់ដឹងអនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញាណ៖ ក្នុងព្រះជន្មាយុ ៣៥ព្រះវស្សា នៅថ្ងៃពុធ ១៥កើតខែវិសាខ ឆ្នាំរកា ៥៨៨ឆ្នាំមុនគ.ស ក្រោមដើមពោធិព្រឹក្សក្បែរស្ទឹងនេរញ្ជរា ហើយទ្រង់ក៏មានព្រះនាមជា ព្រពុទ្ធ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។</li> <li>ទ្រង់រំលត់ខន្ធចូលទៅកាន់ព្រះបរិនិព្វាន៖ ក្នុងព្រះជន្មាយុ ៨០ព្រះវស្សានៅថ្ងៃអង្គារ ១៥កើតខែវិសាខ ឆ្នាំរកា ៥៤៣ឆ្នាំមុនគ.ស ក្រោមដើមសាលព្រឹក្សទាំងគូខាងលិចក្រុងកុសិនារា គឺកុសិនគរឬកស្សិ ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយ ៩គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងគោរក្ខបូរ នៅប៉ែកឧត្តរនៃប្រទេសឥណ្ឌា។ តាំងពីពេលនោះមកព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការ។</li> </ul> សម្តេចព្រះបរមសាស្ត្រាចារ្យរបស់យើង ទ្រង់ប្រសូត្រត្រាស់ដឹង និងចូលបរិនិព្វាន សុទ្ធតែក្នុងថ្ងៃពេលបូណ៌មី ខែវិសាខ ទាំងអស់ គឺប្លែកតែឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។

ចូរប្រៀបធៀបពិធីបុណ្យពិសាខបូជា និងបុណ្យមាឃបូជា?

បុណ្យវិសាខបូជាតែងតែប្រារព្ធធ្វើនៅថ្ងៃទី ៥កើត ពេញបូរណ៌មី ខែពិសាខ។ បានជារាជរដ្ធាភិបាលកម្ពុជាសំរេចយកថ្ងៃបុណ្យវិសាខបូជាជាថ្ងៃបុណ្យជាតិ ព្រោះប្រជាពលរដ្ធកម្ពុជាប្រមាណ ៩០%ជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ធ (មាត្រា៤៣នៃរដ្ធធម្មនុញ្ញ)

តើបុណ្យវិសាខបូជាគេប្រារព្ធនៅថ្ងៃណា? ហេតុអ្វីបានជារាជរដ្ធាភិបាលសំរេចយកថ្ងៃវិសាខបូជាជាថ្ងៃបុណ្យជាតិ?

ក្នុងចំណោមបុណ្យបែបព្រះពុទ្ធសាសនាមានបុណ្យមួយគេប្រារព្ធឡើងដើម្បីឧទ្ទិសកុសលដល់ញាតិការទាំង៧សន្តាន។ បុណ្យនេះមានឈ្មោះ បុណ្យភ្ជំបិណ្ឌ។ មានរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ។ ចាប់ពីថ្ងៃ ១រោជ ខែភតទ្របទ ដល់១៥រោជ ខែភទ្របទ។ ញាតិទាំង៧សន្តានមាន៖ <ul><li>ថ្នាក់ជីដូន ជីតាទួត</li> <li>ថ្នាក់ជីដូន ជីតា</li> <li>ថ្នាក់ម្តាយឪពុក</li> <li>ថ្នាក់ខ្លួនឯង</li> <li>ថ្នាក់កូន</li> <li>ថ្នាក់ចៅ</li> <li>ថ្នាក់ចៅទួត។</li> </ul>

ក្នុងចំនោមបុណ្យបែបព្រះពុទ្ធសាសនាមានបុណ្យមួយគេប្រារព្ធឡើងដើម្បីឧទ្ធិសកុសលដល់ញាតិទាំង៧សន្តាន។ បុណ្យនេះមានឈ្មោះអ្វី? មានរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃ? ពីថ្ងៃណាដល់ថ្ងៃណា? ញាតិទាំង៧សន្តានមានន័យដូចម្តេច?

ពិធីផ្សេងៗដែលគេនិយមធ្វើនៅពេលគេរៀបចំទុកដាក់កូនចៅតាមប្រពៃណីខ្មែរមានដូចជា៖ <ul><li>ពិធីចែចូវ</li> <li>ពិធីស្តីដណ្តឹង និងពិធីភ្ជាប់ពាក្យ</li> <li>ពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ (សូត្រមន្ត ហែជំនួន ទទួលផ្កាស្លា កាត់សក់ សែនចងដៃ បុកល័ក្ក..)។</li> </ul>

ពាក្យទាក់ទង: បុណ្យ